Po wojnie z terenu gminy Kazimierz Dolny na teren byłego Związku Radzieckiego wywieziono około 30 osób*, które w czasie wojny walczyły z Niemcami przede wszystkim jako żołnierze Armii Krajowej. Trafili oni do obozów pracy w Riazaniu, Borowiczach, Nagornej na Uralu czy do Siewwostłagu na dalekim Magadanie. Tracili zdrowie, pracując przy pięćdziesięciostopniowym mrozie przy wyrębie lasu czy w kopalniach. Niektórzy zostawali tam na zawsze…. Większość z nich jednak wróciła do domu. Wycieńczeni, wygłodzeni. Po powrocie jako element politycznie niepewny poddawani byli nieustannej inwigilacji.
Stafania i Franciszek Barszczewscy, Bolesław Doraczyński, Franciszek Kmita, Zygmunt Romanowski, Zdzisław Seroka, Romuald Skopal, Wacław Werman. Ich losy przypomina wystawa przygotowana przez uczniów i nauczycieli Zespołu Szkół im. Jana Koszczyca Witkiewicza w Kazimierzu Dolnym. Tu właśnie miały miejsce powiatowe uroczystości Światowego Dnia Sybiraka współorganizowane przez Związek Sybiraków Oddział w Puławach, Akcję Katolicką w Kazimierzu Dolnym oraz Zespół Szkół im. Jana Koszczyca Witkiewicza pod patronatem Starosty Powiatu Puławskiego.
Tradycyjnie – jak wszystkie święta patriotyczne w Kazimierzu – rozpoczęła je msza święta w Kościele Farnym. Następnie zebrani udali się do szkoły, gdzie prezes puławskiego oddziału Związku Sybiraków odznaczył wdowy i wdowca po Sybirakach oraz nauczycieli Zespołu Szkół przybliżającym młodzieży polską historię Sybiru Honorową Odznaką Sybiraka. W ten sposób uhonorowani zostali: Apolonia Jabłonka, Sabina Skopal z Kazimierza, Teresa Marcinkowska Zwolak, Adolf Zborowski oraz Katarzyna Ponikowska i Anna Soria. Honorową Odznakę Sybiraka dla szkoły odebrał dyrektor Teodor Józefacki. Z kolei medalem „Przyjaciel szkoły” społeczność Zespołu Szkół uhonorowała Henryka Skirgajłę prezesa Związku Sybiraków w Puławach, doceniając w ten sposób jego wkład w patriotyczne wychowanie młodzieży.
Podczas uroczystości podkreślano, także w wystąpieniu starosty puławskiego Witolda Popiołka, że należy pamiętać o przeszłości, nie żywiąc nienawiści do współczesnych.
Ta przeszłość to cierpienia Sybiraków, o których przypominał w swoim wystąpieniu prezes Skirgajło, młodzież Zespołu Szkół, recytując wiersze Sybiraka Mariana Jonkajtisa, czy film dokumentalny „Zesłańcy Sybiru”. Przyszłość natomiast budują takie właśnie spotkania i uroczystości realizowane w myśl hasła „Dla pamięci ku przestrodze”.
*Liczbę zamordowanych i zamęczonych w więzieniach i łagrach w latach 1944-1956 ustalili historycy na ponad pół miliona, w tym 80 tysięcy żołnierzy Armii Krajowej i 31,5 tysięcy żołnierzy oddziałów leśnych (poakowskich, narodowych i innych).
Fot. Katarzyna Ponikowska