Muzeum Stefana Żeromskiego mieści się w dawnej pracowni pisarza, wybudowanej w 1905 roku według projektu Jana Koszczyca - Witkiewicza. Jest to jednoizbowa budowla z gankiem wspartym na filarach i z dachem krytym gontem. Zbudowana z bali kładzionych “na zrąb”, na wysokiej kamiennej podmurówce, posiada cechy stylu zakopiańskiego. Okna zwrócone na wschód, zajmujące całą szczytową ścianę, zapewniają słoneczne oświetlenie od wczesnych godzin porannych. Chata została wybudowana za honorarium otrzymane za “Popioły” i była letnim domem – pracownią Stefana Żeromskiego.
Za Chatą, w dolnej części ogrodu znajduje się Mauzoleum Adam Żeromskiego, syna Oktawii i Stefana, zmarłego w wieku osiemnastu lat na gruźlicę 30 lipca 1918 r.. Strzelista budowla z kamienia wapiennego została zbudowana w 1922 r. według projektu Jana Koszczyca -Witkiewicza.
Muzeum biograficzno-literackie Stefana Żeromskiego otwarte zostało 17 czerwca 1928 roku z inicjatywy żony pisarza Oktawii Żeromskiej. Zgromadziło ponad dwa tysiące eksponatów. Znajduje się wśród nich autentyczne wyposażenie Chaty z czasów pisarza: kanapa, biurko, krzesła i fotele, za parawanem łóżko, jego rodzinne pamiątki, listy, kolekcja portretów Żeromskiego, zbiór jego dzieł, w tym kilkanaście pierwodruków, tłumaczenia na języki obce.
W serwantce eksponowane są podręczniki, zeszyty i przybory szkolne, pamiątki z podróży i wiele rysunków Adama Żeromskiego, obok jego narty i czekany.
Na uwagę zasługuje kolekcja portretów pisarza autorstwa Stanisława Ignacego Witkiewicza, Eligiusza Niewiadomskiego, Tadeusza Pruszkowskiego, Michała Bojczuka z Ukrainy, Tymona Niesiołowskiego, Franciszka Siedleckiego.
Placówka dokumentuje nie tylko literacką i społeczną aktywność autora „Popiołów”, ale także, co jest mniej znane, jego malarskie pasje. Ich egzemplifikacją są znajdujące się na ekspozycji dwa obrazy olejne: "Widok z okna Chaty" oraz rannego powstańca, będący własną ilustracją Żeromskiego do znanego utworu „Rozdziobią nas kruki, wrony”.
Muzeum mieści się w Nałęczowie przy ul. Żeromskiego 8. Czynne jest w godz. 10.00 - 16.00 od wtorku do niedzieli. W poniedziałki muzeum jest nieczynne, natomiast w soboty – wstęp wolny. Muzeum oferuje lekcje muzealne oraz spacery literackie śladami Stefana Żeromskiego.
80 lat Muzeum Żeromskiego
Nałęczowskie muzeum to jedno z najstarszych muzeów literackich w Polsce. Mieści się w nim ponad dwa tysiące eksponatów, dzięki którym możemy jeszcze dokładniej poznać postać Stefana Żeromskiego, który w Nałęczowie przebywał w latach 1890 - 92 i 1905 - 8. Tu zdobył uznanie jako literat i społecznik, tutaj założył rodzinę.